Home
04 Oct 2025

Mastodon en de Fediverse in Nederland

[ #opensource  #onderwijs  #sociale-media  #mastodon  #x  #facebook  #instagram  #threads  #bluesky  #tiktok  #youtube  ]

Ik ben bezig met een e-mail naar verschillende bedrijven en instanties in Nederland. Die begint zo:

Ik was op jullie website aan het rondkijken en ik ben groot fan van wat jullie doen. Het viel me echter wel op dat alle links naar sociale media die jullie delen in handen is van grote tech-bedrijven (X, Facebook, Instagram, Bluesky...).

Ik vroeg me af of jullie op de hoogte zijn van Mastodon, Pixelfed en andere sociale media binnen de Fediverse. Dit is sociale media die door individuele mensen of instanties zelf gedraaid kan worden op kleinere en grotere servers en daardoor nooit in handen kan komen van één groot (mogelijk kwaadaardig) bedrijf. Dit wordt "gedecentraliseerd" genoemd. De video op deze website legt het goed uit: https://fediverse.info. Meer informatie over de Fediverse is daar ook te vinden.

Het mooie is: alle sociale-medianetwerken die deel uitmaken van de Fediverse (Mastodon, Pixelfed en Peertube zijn de drie grootste en bekenste, maar er zijn er meer!) staan met elkaar in verbinding. Een gebruiker van Mastodon kan posts op Peertube bekijken vanaf Mastodon, comments en likes achterlaten, etc. En het grootste voordeel: in mijn ogen is dit het enige ècht ethische alternatief op de grote bekende bedrijven die nu sociale media in handen hebben (en daarmee de informatievoorziening van een groot deel van de wereldbevolking!).

[...]

Wat is Mastodon en de Fediverse?

Ik zeg “de Fediverse”, niet “het”. Dat voelt raar op m’n tong.

Er is hier al erg veel over geschreven en ik heb daar eigenlijk niet veel aan toe te voegen. Goede websites zijn de volgende:

Wat veel Nederlandse sites die over Mastodon schrijven vaak niet vermelden is dat hele Fediverse-gedeelte. Misschien omdat schrijvers dan bang zijn dat het te complex voor hun lezers wordt? Maar jij bezoekt mijn blog, dus intellectueel kan je dit vast aan, knapperd. Het is in ieder geval wel tof, en ik heb ook gemerkt dat mensen het juist interessant vinden.

Als je een account hebt op Mastodon kan je dus ook reageren, “vind-ik-leuk”-en, noem het maar, op berichten elders op de Fediverse. Zij het een foto op Pixelfed, een video op Peertube… En vice versa, uiteraard.

Er is ook laatst een mooie video over de Fediverse gemaakt door Mastodon-celebrity Elena Rossini:

Deze video staat overigens op Peertube, het Fediverse-alternatief op YouTube!

Je hebt erg veel keus als het aankomt op sociale media met zo’n Fediverse-verbinding: Mastodon, maar ook Pixelfed (alternatief op Instagram), Peertube (alternatief op YouTube), Friendica (alternatief op Facebook), Lemmy (alternatief op Reddit), Loops (alternatief op TikTok)… Een grotere lijst is hier mooi te vinden. Als je echt álle opties wil zien, dan staan die hier.

En dan moet je dus nog een server (ook wel Instance) uitkiezen die een van die sociale media aanbiedt. Klinkt misschien overweldigend, en dat is het ook wel een beetje, maar onder de streep maakt het eigenlijk niet zo veel uit waar je een account maakt. Zoals in die video: ze zijn toch allemaal verbonden met elkaar. Ik zou beginnen met Mastodon, daarna kan je altijd nog andere proberen.

Maar goed. De relevantere vraag is volgens mij deze:

Waarom de Fediverse?

Vooropgesteld: omdat het leuk is! Het is tof om sociale media te gebruiken en te zien wat je vrienden zoal uitspoken, maar ook wat vreemden aan de andere kant van de wereld zoal doen. Ik volg allemaal hashtags van onderwerpen die ik interessant vind (#bicycles, #crafts, #diy, #music, #linux, #sewing…) en het is leuk om comments achter te laten op videos, op foto-albums, op blog-posts, alles vanaf m’n Mastodon-account.

Ik heb ook een Pixelfed-account, daar zet ik leuk dingen op die meer om beeld draaien dan om tekst. En die posts deel ik dan weer met m’n Mastodon-account! Ik ben van plan om binnenkort eens al m’n YouTubevideos naar Peertube over te zetten, lijkt me ook leuk.

Oh! En dat vergeet ik nog wel eens, maar op normale sociale media zijn advertenties, of niet? Op de Fediverse niet. En je kan elk account blokkeren, dus als er een bedrijf is waarvan je niks wil zien, dan is dat met één druk op de knop opgelost. Er is wel een soort gentleman’s agreement dat je wat geld doneert aan degene die je server draait, maar dat is geen verplichting.

Maar goed, die andere sociale media zijn vast ook leuk. En die hebben een marketing-budget en dus veel meer gebruikers. (Nog wel! Maar nu is er deze blogpost! ¡Viva la revolución!)

Nerds

Voor mij is het vooral een politieke en ethische vraag. Het probleem is een beetje dat digitale dingen nog steeds als iets voor nerds worden gezien—dat wil zeggen, dit soort discussies over welke websites je gebruikt is geen cool onderwerp. Doe gewoon wat iedereen doet, waar de massa zit! Daar is voor bedrijven het meeste geld te verdienen en dat is waar al je vrienden zitten. Ja, misschien is het bedrijf erachter een beetje shady, maar ach, die sites dienen voor vermaak. Boeien! Waar maak je je druk om, nerd?

Sociale media voor je nieuws

Tja, zoals in dat filmpje van Elena Rossini al aangestipt wordt: al die grote sociale media zijn in handen van volk waar ik in ieder geval niet erg achter sta. Elon Musk en Mark Zuckerberg deelden vol enthousiasme het podium met Trump tijdens zijn inauguratie, weten jullie nog? TikTok is ook net verkocht aan Larry Ellison, eveneens een enthousiaste Trump-aanhanger. En mensen halen daar hun nieuws vandaan! Een op de vijf Amerikanen, momenteel. Die andere 4/5 vinden het naast TV, krant en nieuwssites op Facebook, X en… 🤮 Truth Social 🤮. (Wat overigens wel gebouwd is op de open-source code van Mastodon! Joepie! Maar dan met alle verbinding met de Fediverse eruit gesloopt, natuurlijk.)

Tuurlijk, wij zijn hier geen Amerikanen, en vermoedelijk ligt het percentage mensen dat hun nieuws van sociale media haalt hier wel wat lager… Toch?

60% van de jongeren halen hun nieuws van sociale media in 2025. Valt toch een beetje tegen. En al die sociale media zijn dus in handen van extreem-rechts volk 🤔 En de eigenaar van zo’n website heeft vermoedelijk wel invloed op wat de gebruikers zoal aan berichten voorbij zien komen 🤔🤔 En extreem-rechts is wereldwijd weer in opkomst! 🤔🤔🤔

Tja, daar zijn vast nog allerhande andere redenen voor te verzinnen, xenofobie is nou eenmaal van alle tijden… Maar het helpt niet! “Whoever controls the media controls the mind”, zei Jim Morrison ooit, en dat wisten ze in de jaren ‘30 en ‘40 in Duitsland ook al, zeg maar. (Oeps, daar pleegde ik even een Godwin.)

Bluesky

Moeten we het misschien ook even over hebben: Bluesky. Het andere alternatief op X, en wat succesvoller geweest in X-vluchtelingen werven dan Mastodon, toen Musk de boel daar overnam. Niet zo verwonderlijk dat meer mensen daarheen vertrokken, ze hebben een marketingbudget. Dus geld om bijvoorbeeld invloedrijke celebrities te lokken, en überhaupt reclame, en geld om websites hun logootje op hun site te laten zetten. (Valt wel op, veel sites die wèl een account op Mastodon hebben zetten daar niet het logootje van op hun website. Maar wel die van Bluesky.)

Diagrammen van hoe BlueSky en zijn AT Protocol functioneren, vergeleken met hoe de Fediverse en zijn ActivityPub-protocol functioneren. Het verkeer van BlueSky stroomt van servers naar relays die eigendom zijn van bedrijven, en deze relays communiceren met elkaar voordat ze het verkeer naar de servers laten stromen. De servers kunnen helemaal niet met elkaar communiceren. Het verkeer van The Fediverse stroomt direct tussen goedkoop te beheren servers, zonder dat er een bedrijf aan te pas hoeft te komen. Hoewel dit technisch gezien beide vormen van decentralisatie zijn, geeft de BlueSky-interpretatie de volledige controle over het netwerk aan corporaties, rijke mensen en welvarende organisaties. De Fediverse-interpretatie geeft de volledige controle over het netwerk aan gewone mensen.
De decentralisatie van Bluesky vergeleken met Mastodon. (Bron: Fedi.Tips)

Bluesky heeft een beetje een reputatie dat mensen wat linkser op het politieke spectrum er de voorkeur voor hebben, en dat het ook “gedecentraliseerd” is. En technisch is dat waar, maar toch niet helemaal hetzelfde. Een gebruiker van Mastodon die zich specialiseert in informatie over de Fediverse beschrijft het als volgt:

Bluesky is ontworpen om corporaties en rijkelui de volledige controle over het netwerk te geven. Alle data moet door dezelfde door corporaties gerunde relays stromen die veel geld kosten om te laten draaien.

De Fediverse is ontworpen om gewone mensen controle over het netwerk te geven. Alle data stroomt direct van de ene goedkoop-te-beheren server naar de andere.

—Fedi.Tips (Mijn vertaling.)

En niks houdt Bluesky tegen om dezelfde kant op te gaan als X: het is in handen van één bedrijf, wat volledig bepaalt wat er zoal op gezegd mag worden en welke berichten door het algoritme sneller op de tijdlijn van mensen worden geplaatst. Daar hebben ze terwijl ik dit schrijf een leuk stukje ophef over op Bluesky, zelfs.

Echo chamber

Een van de argumenten die ik heb gehoord tégen het gebruik van de Fediverse is dat het een echo chamber zou zijn. Alle linkse mensen zouden dan naar Mastodon en dergelijke gaan en alle rechtse mensen blijven op die andere. En dan horen ze alleen nog maar de meningen van mensen die toch al hetzelfde denken. Dat noemt men dan een echo chamber.

Maar het punt is: geen enkele politieke beweging kan de Fediverse bezitten. En dat zou iets goeds moeten zijn, ongeacht je politieke voorkeur.

En, ja, momenteel zitten er meer gebruikers op de Fediverse met linksere ideeën. Maar dat is niet zo geprogrammeerd—iedereen kan een server maken en vervolgens ook zelf bepalen of ze verbinding willen maken met servers van mensen met ander gedachtegoed.

Misschien… Misschien, hè? Misschien heeft het er zelfs meer mee te maken dat rechtse grote tech-bedrijven niet echt mensen willen aanmoedigen om platforms te gebruiken die ze niet in bezit hebben. En dus geen controle hebben over wat gebruikers zien en wat ze niet zien.

Want er ìs dus een grote Fediverse-server die vooral door rechtse mensen wordt gebruikt: Truth Social! Maar ja, die hebben elke mogelijkheid om met de rest van de Fediverse te verbinden er uitgesloopt. Dus wie zorgt er nou voor echo chambers?

Muziek en digitaal activisme

Toch even deze blog aan de rest van m’n site koppelen. Beetje, dan.

De muziekwereld is in mijn ervaring nooit erg innovatief als het op technologie aankomt. Vooral vrij reactief en zelfs conservatief—kijk voor de lol eens naar de hoeveelheid Apple-producten op een gemiddeld conservatorium, terwijl dat al lang niet meer per se de beste software heeft en met afstand de duurste aanbieder van electronica is. (En musici zijn niet bepaald een doelgroep die nou zo veel te besteden heeft.) Maar ja, iedereen gebruikt het…

Echter, zoals we ooit concludeerden tijdens mijn tijd bij NKK-NXT: kunst is politiek. En als alle sociale media in handen is van extreem-rechts, is het niet zo verwonderlijk dat die het vervolgens ook goed doen bij de verkiezingen. En dat vind ik persoonlijk een beetje een probleem.

Binnen de klassieke muziek ben ik eigenlijk de enige die ik ken die uitsluitend op de Fediverse te vinden is. Verder zit iedereen op Instagram, Facebook, TikTok, misschien ook X… en daardoor loop ik waarschijnlijk wel wat werk mis. (Dus mocht je nou zeggen, hee, ik wil klassieke zang op mijn evenement—je weet me te vinden.) Ik heb daar ethisch een probleem mee, dus werp ik me maar op als digitale activist.

In mijn ogen is het ook gewoon een matige langetermijnsstrategie om uitsluitend die grotere sociale media te gebruiken. Want dat draagt toch wel bij aan rechtste partijen, die nu volop aan de macht komen. En die staan nou niet zo bekend om hun geweldige liefde voor cultuur. Ja, die engerds bij FvD roepen wel een beetje dingen in die richting, want klassieke muziek heeft ook wel veel van dat Grote Duitse erfgoed van Bach, Mahler en …*kuch*… Wagner. Maar intussen wordt wel alle cultuursubsidie stopgezet. Dan hou je inderdaad alleen de klassieke muziek waar iedereen altijd naartoe wil en die verkoopt, zoals de Matthäuspassie. En weinig politiek-betrokken of -kritische cultuur.

Nederlandse bedrijven en instanties nu op de Fediverse

Er is hier mogelijk al een beter overzicht van, elders op het internet, maar ik kon het zo snel niet vinden. Ik weet niet hoe actief ik dit ga bijhouden, maar op het moment van schrijven is dit zo’n beetje de status:

Overheidsinstanties:

Media (zie ook hier):

Onderwijsinstellingen:

Politiek:

Een lijstje met alle politici op Mastodon is hier te vinden, met dank aan Jan Vlug.

Overig:

Laat maar weten als ik grote belangrijke dingen nu gemist heb, het was lastig dit overzicht te vinden.

Tot de volgende keer,
Sebastiaan Ammerlaan

Reacties

Plaats een reactie door te reageren op deze Mastodon-post.

‹ ›